گزارش سلامت؛
عقرب ها در اندیكا جان می گیرند
سلامت: اهوازـ سالانه بیشتر از ۲۰ هزار مورد عقرب زدگی در خوزستان سبب شده تا این استان مقام اول كشور را به خود اختصاص داده كه به صورت میانگین بین یك تا پنج مورد هم به مرگ افراد منجر می شود.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها - کوثر کریمی: تابستان آمد و گرمای هوا در این فصل مزید بر علت افزایش صدمه و گاهی مرگ ومیرهای ناشی از عقرب زدگی در کشور و بخصوص مناطق محروم می شود.
مناطق محرومی که با گذشت سال ها از دوران سازندگی و با وجود پیشرفت های روز افزون تکنولوژی های پزشکی اما هنوز از امکانات اولیه و موردنیاز درمانی محروم ماندند تا به تبع در مقابل خیلی از حوادث، مشکلات پزشکی و بیماری ها صدمه پذیرتر باشند.
خوزستان در زمینه عقرب زدگی مقام اول کشور را دارد و در مناطق محروم این استان به خصوص شهرستان اندیکا (با دو هزار و ۳۰۰ مورد عقرب زدگی در سال) بارها به علت نبود بیمارستان، امکانات و حتی کادر درمانی لازم و بُعد مسافت تا بیمارستان های شهرستان های اطراف سبب دیر رسیدن و حتی مرگ بیمار عقرب زده می شود.
متأسفانه به دلیل محرومیت ها و بافت جغرافیایی خاص و نوع ساختمان سازی ها این آمار در شهرستان اندیکا بالا بوده است و سال جاری هم این معضل قابل حل جان خیلی از مردم بخصوص کودکان را تهدید می کند، همین چند روز قبل هم یک زن خانه دار ۲۷ ساله به خاطر عقرب زدگی در اندیکا جان خویش را از دست داد.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان و معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: عقرب زدگی و مارگزیدگی یکی از اشکالات مهم بهداشت و درمان در دنیاست که هر ساله موارد گوناگونی عقرب زدگی و مارگزیدگی در دنیا داریم که در مواردی با مرگ هم همراه می شود.
سید محمد علوی با اشاره به اینکه در استان خوزستان به صورت میانگین سالانه بین ۲۰ هزار تا ۲۵ هزار مورد عقرب زدگی رخ می دهد، یادآور می شود: بیشترین میزان بروز عقرب زدگی کشور در استان خوزستان است و این عقرب گزیدگی ها در موارد معدودی منجر به مرگ می شود.
وی ادامه می دهد: هرچند عقرب ها همچون بندپایانی هستند که در محیط های خارج از اماکن مسکونی انسان ها (بیابان ها، حاشیه شهرها، باغات و مزارع) زندگی می کنند و کمتر وارد اماکن انسانی می شوند اما با گسترش زندگی شهرنشینی، استفاده از زمین های بایر و بیابانی اطراف شهرها برای ساخت وساز، اماکن انسانی بر لانه موجودات حاشیه ای شهرها (جوندگان، مار، عقرب و..) بنا نهاده شد و این موجودات ناخواسته وارد اماکن انسانی شده اند؛ به صورتی که هم اکنون به سادگی می توان آنها را در محل سکونت انسان ها مشاهده کرد.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان عنوان می کند: انواع گوناگونی از عقرب ها در استان خوزستان وجود دارند که از شایع ترین آنها می توان به عقرب زرد کوچک (گادیم)، عقرب توسن و عقرب سیاه بزرگ اشاره نمود.
چرا باید عقرب زدگی را جدی بگیریم؟
علوی تصریح می کند: دامنه علایم عقرب زدگی بسیار وسیع و از یک واکنش ساده موضعی جزئی، خارش مختصر در محل نیش عقرب، قرمزی پوست، تورم و خون مردگی تا تغییرات شدید فشار خون و تنفس، نارسایی قلبی، نارسایی تنفسی، خون ادراری، از کارافتادگی کلیه ها و نارسایی چند اندامی متغیر است؛ به خصوص در کودکان و افراد سالخورده بسیار خطرناک می باشد و می تواند منجر به مرگ شود، ازاین رو باید مورد توجه جدی قرار بگیرد.
وی اضافه می کند: در عقرب گادیم به علت داشتن نیش بسیار کوچک موقع گزیدگی درد زیادی ایجاد نمی گردد و گاهی فرد اصلاً متوجه گزش و درد نمی گردد، بنابراین به مراکز درمانی رجوع نمی کند؛ در این نوع عقرب زدگی فرد شاید با بیشتر از ۴۸ ساعت تأخیر به مراکز درمانی رجوع کند که این تأخیر می تواند به علت تاثیر سم بر دستگاه ها و اندام های مختلف بدن و شدت علایم و عوارض ناشی از عقرب زدگی را چند برابر کند و حتی منجر به مرگ شود.
نحوه زندگی عقرب ها چگونه است؟
رئیس مرکز بهداشت خوزستان می گوید: عقرب ها بندپایان شکارچی و گوشت خوار هستند که از حشرات کوچک، کرم، بندپایان و غیره تغذیه می کنند. فعالیت عقرب ها در ماه های سرد سال کاهش شده و با گرم شدن هوا در بهار و تابستان شروع می شود.
علوی با اشاره به رخداد بیشترین عقرب زدگی ها در ماه های گرم سال صورت گیرد، ادامه می دهد: عقرب ها شب فعال و روزها در مکان های امن از قبیل شکاف دیوارها، زیر سنگ ها، لابه لای خاشاک، پوست درختان و در منازل هم عمدتاً لابه لای لباس ها و وسایل خواب، زیر فرش و موکت و در کل هر جایی که از دسترس دور باشد، پنهان شده و با تاریک شدن هوا از مکان امن خود برای شکار خارج می شوند؛ بنابراین عقرب زدگی در شب بیشتر از روز رخ می دهد.
گروه های در معرض خطر عقرب زدگی چه کسانی هستند؟
وی کودکان، افراد سالخورده، کشاورزان، کارگران و زنان خانه دار را بیشتر از سایر گروه ها در معرض خطر عقرب زدگی می داند و بیان می کند: در مواجهه با فرد عقرب زده باید ضمن حفظ خونسردی خود، فرد را آرام و اقداماتی از قبیل بی حرکت کردن عضو عقرب زده نگه داشتن آن پایین تر از سطح قلب (در صورت امکان) را انجام داد، همینطور می توان دو تا سه سانتی متر بالای محل نیش عقرب را با یک طناب، پارچه و یا رگ بند به صورتی که حداقل یک انگشت از زیر آن رد شود، ببندند.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان تاکید می کند: فرد عقرب زده را باید در کوتاه ترین زمان ممکن به مراکز درمان کننده عقرب زدگی (بیمارستان ها و یا مراکز بهداشتی درمانی معین شده در هر شهرستان) انتقال داد و استفاده از داروهای محلی، نیشتر زدن، داغ کردن، سوزاندن و تیغ زدن را به هیچ وجه انجام ندهند.
علوی در مورد راه های جلوگیری از عقرب زدگی عنوان می کند: بهسازی محیط منزل و کار (بستن سوراخ ها، درزها و شکاف های موجود در دیوار ساختمان، نصب توری بر پنجره ها و یا گرفتن فاصله بین درها و کف زمین)، پیشگیری از انباشته کردن چوب، سنگ، علوفه و نخاله های ساختمانی در منزل و تمیز نگه داشتن محیط زندگی از حشرات و به خصوص سوسری ها (سوسک)، آغشته کردن سطوح زمین به مواد نفتی پیش از ساختمان سازی و پیشگیری از نفوذ رطوبت در خانه به خصوص در دیوارها و پیشگیری از بازی بچه ها در مکان های مخروبه و خودداری از طریق رفتن با پای برهنه به خصوص در شب همچون اقدام های پیشنهادی است.
وی می افزاید: استفاده از تخت خواب برای خوابیدن در محیط های باز (به خصوص در فصل گرم، بهتر است پایه های تخت در ظروف محتوی آب یا نفت قرار گیرد)، رعایت فاصله حداقل ۳۰ سانتی متری بین تخت خواب و دیوار و همینطور وارسی رخت خواب، زیر فرش ها و کناره های اتاق پیش از خواب به خصوص در مناطق عقرب خیز، خودداری از نگه داشتن البسه، حوله و غیره در کف اتاق ها و وارسی لباس ها و یا کفش ها پیش از پوشیدن از نظر وجود عقرب احتمالی و همینطور استفاده از مصالح ساختمانی مناسب در روستاها و بهسازی منازل و محیط روستا از دیگر اقدام های پیشنهادی است.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان یادآور می شود: دقت در انتخاب محل برای اردوگاه های نظامی، تفریحی و دانش آموزی از نظر وجود عقرب، بازنگری وسایل هنگام بازگشت از مراکز تفریحی به منزل (تا در صورت وجود عقرب احتمالی در وسایل از انتقال آن به منزل جلوگیری شود) و وارسی و دقت در هنگام خرید مواد غذایی مانند سبزی و صیفی جات از نظر وجود عقرب هم به مردم سفارش می شود.
علوی با اشاره به اینکه مردم در صورت بروز عقرب زدگی یا مشاهده موارد مشکوک باید فوراً فرد عقرب زده را به نزدیک ترین مرکز درمانی معین شده منتقل کنند، اظهار می کند: استفاده از دستکش و چکمه توسط کشاورزان و کارگران ساختمانی هنگام کار در باغات و مزارع یا ساختمان سازی، آغشته کردن محل های مشکوک و یا مخروبه به مواد نفتی برای از بین بردن عقرب ها و نگهداری طیور و ماکیان (مرغ و خروس) با حفظ بهداشت محیط در منازل روستایی به علت تغذیه ماکیان از عقرب هم بعنوان دیگر اقدام های مفید برای جلوگیری از عقرب زدگی است.
وی در مورد درمان عقرب زدگی تصریح می کند: با عنایت به تفاوت علایم عقرب زدگی، سرم ضد عقرب زدگی در صورت نیاز بعنوان یکی از اقدام های درمانی در همه مراکز درمان عقرب زدگی (بیمارستان های منتخب هر شهرستان) و (مراکز جامع سلامت شبانه روزی در شهرستان های فاقد بیمارستان) موجود است.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان تاکید می کند: در صورت سفارش پزشک نسبت به بستری فرد عقرب زده این کار حتما باید صورت گیرد چون تعلل در شروع و ادامه درمان می تواند منجر به مرگ عقرب زده شود.
علوی می گوید: حدود ۲۰۰ گونه متفاوت عقرب که در سرتاسر دنیا پراکنده اند فقط حدود ۲۰ گونه آنها سمی و در این میان نوعی عقرب قرمز هندی کشنده ترین گونه است که میزان کشندگی آن در ایالت های هند بین ۳۰ تا ۴۰ درصد گزارش شده است.
وی یادآور می شود: عقرب گونه های زیادی دارد که دو گونه ایرانوس و خوزستانوس در کشور کشف شده و با نام عقرب ایرانی به ثبت رسیده اند؛ البته در ایران سه گونه خطرناک «همی سکورپیوس لپتوروس»، «کمپسوبوتوس ماتهیزنی» و «آندرکتونوس کراسیکودا» وجود دارد که گزارش هایی از مرگ بر اثر گزش آنها وجود دارد.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان تشریح می کند: «همی سکورپیوس لپتوروس» که عقربی زرد رنگ و کوچک است و جنسیت نرهای آن دمی بلند دارند؛ این عقرب در نواحی جنوبی و جنوب غربی خوزستان بسیار فراوان است که در خوزستان به آن «گادیم» می گویند.
علوی اضافه می کند: «کمپسوبوتوس ماتهیزنی» که دارای اندازه ای بسیار کوچک و بدنی باریک به رنگ زرد یا آجری است. این گونه هم در نواحی جنوبی بخصوص در خوزستان فراوان یافت می شود که سم این دو گونه عقرب می تواند گلبول های قرمز خون را تخریب کند.
وی عنوان می کند: «آندرکتونوس کراسیکودا» که جثه ای درشت تر از دو گونه قبلی دارد و رنگ آن سیاه یا قهوه ای تیره است؛ این گونه در بیشتر نقاط ایران پراکندگی دارد.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان می گوید: سم گادیم لتال دوز پایین دارد، یعنی مقادیر خیلی کم آن هم کشنده است چون به دلیل کوچک بودن نیش گادیم سم تزریقی در لایه های سطحی تلقیح و جذب آهسته دارد که در لحظات اولیه وارد خون نمی شود؛ برای همین بستن محل بالای محل گزش ضرورتی ندارد و تا زمانی که بیمار به مرکز درمانی برسد، اتفاقی نمی افتد.
علوی با اشاره به غلط بودن توسط نیش زدن محل گزیدگی با چاقو و مکیدن آن، تصریح می کند: هرگونه دست کاری و کمک به ورود زهر به درون سیرکولاسیون سفارش نمی گردد و بهترین کار برداشتن محل گزش با جراحی کوچک یا توسط پیستول مخصوص است که از نفوذ تدریجی زهر به بافت های اطراف و جریان خون جلوگیری می شود.
نجات عقرب ها از انفجار اتمی
وی با اشاره به اینکه عقرب ها تنها موجوداتی هستند که اشعه رادیواکتیو تأثیری بر آنها ندارد، ادامه می دهد: کژدم ها دو دشمن طبیعی دارند که اولی یک نوع سار (البته مرغ و خروس هم بدون آنکه لطمه ای ببینند و یا گوشتشان سمی شود، عقرب را می خورند) و دیگری مگس است؛. ضعیف ترین عقرب ها ۴۰ هزار راد (واحد اندازه گیری تشعشعات تولیدکننده یون جذب شونده) را تحمل می کنند که این عدد در مورد انسان کمتر از ۶۰۰ راد است و بدین گونه حتی از انفجار اتمی هم جان سالم به در می برند.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان با اشاره به اینکه کاربرد سموم حشره کش برای مبارزه با عقرب مفید نیست و برعکس امکان دارد سبب تهاجم به محل زیست انسان شود، می گوید: مردم هنگام گردش باید تلاش کند که حد المقدور به جاهایی مثل محل زباله های ساختمانی، زیر سنگ ها و درز و ترک صخره ها که عقرب لانه دارد، نزدیک نشوند؛ همینطور بدون احتیاط سنگ ها را جابه جا نکنند و حد المقدور با کفش ساقه بلند راه بروند.
علوی در انتها یادآور می شود: مردم می توانند در محل استقرار چادر در اطراف چادر با پاشیدن مخلوط پودر لباس شوئی وارد تنباکو عقرب را از محل اقامت خود دور کنند.
دهیار دشتگل هم در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: مشکلات شهرستان اندیکا از نظر بهداشت و درمان زیاد و البته ریشه ای هستند؛ همچون این مشکلاتی که متعلق به یک یا سه سال نیست، می توان به نبود بیمارستان و کمبود مراکز درمانی اشاره نمود.
کاظم رضایی ادامه می دهد: سه مرکز جامع سلامت قاسم آباد، مؤمن آباد و سوسن سرخاب برای اندیکا مصوب شد ولی وجود خارجی ندارند و البته تعدادی خانه بهداشت فعال گشته است.
وی بیان می کند: اندیکا دارای مناطق پراکنده در سه بخش مرکزی، چلو و آبژدان و ۶ دهستان کوشک، آبژدان، قلعه خواجه، شلا دشت گل، چلو و لَلَر کُتُک است؛ این شهرستان ۵۹۵ روستا و بالغ بر ۸۰ هزار نفر جمعیت شهری، روستایی و عشایری است.
دهیار دشتگل با اشاره به وسیع بودن، پراکندگی، صعب العبوری و کوهستانی بودن مناطق مختلف اندیکا می گوید: بعضی از روستاها تا مرکز شهرستان باید سه ساعت راه را بدون جاده و امکانات دسترسی مناسب طی کنند و برخی مواقع هم موارد عقرب زدگی به خاطر همین نبود امکانات و راه دسترسی مناسب منجر به فوت شده است.
رضایی با اشاره به تمرکز امکانات در قلعه خواجه و آبژدان هستند، گلایه می کند: توزیع امکانات و دسترسی ها آن طور که باید در مناطق دیگر انجام نشده است، اگر بیماری را از منطقه تاراز به قلعه خواجه منتقل و بعد هم قصد انتقال به مسجدسلیمان را داشته باشند، اساسا به خاطر دور بودن مسافت صدمه های جدی متوجه بیمار است.
وی انتقاد می کند: اندیکا پوشش آنتن دهی و اینترنت ندارد؛ شیرین آب، آب زر، برخی نقاط چلو، مسیر دینه راک تا گله توک و آرام حتی جاده مناسب هم ندارند؛ برخی بیماران در برخی از مناطق عشایری و روستایی باید با چارچوب های قدیمی که برای حمل اجساد بود، به ابتدای راه دسترسی برده و از آنجا با تراکتور به جاده اصلی منتقل و بعد هم ماشینی برای انتقال به شهر بگیرند.
دهیار دشتگل یادآور می شود: اگر تصادفی یا عقرب زدگی رخ بدهد، اصلاً آنتن دهی نیست و در عین حال بعضی از مردم حتی ماشینی برای رفتن به درمانگاه ندارند، به خصوص در فصل بهار و تابستان که بیشتر مردم به ییلاق سفر می کنند.
رضایی در انتها با انتقاد از اینکه بسیاری از روستاها فاقد برق رسانی هستند، عنوان می کند: نبود برق رسانی سبب می شود تا مردم زیر کپر خوابیده و اساسا عقرب های زیادی به سمت آنها می آیند؛ برخی روستاها را داریم که به ندرت آب دارند و باید برای آب آشامیدنی و پخت غذا، آب را با تراکتور بیاورند.
ماجرای فوت زن ۲۷ ساله بر اثر عقرب زدگی
رئیس شبکه بهداشت و درمان اندیکا در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد فوت یک زن ۲۷ ساله بر اثر عقرب زدگی در این شهرستان می گوید: این زن ۲۷ خرداد با یک نوع عقرب خطرناک از ناحیه شکم گرفتار عقرب زدگی شد؛ ابتدای رجوع پادزهر و دارو برای وی تزریق و خواهان انتقال به بیمارستان مسجدسلیمان شدیم.
وحید کاظمی اضافه می کند: بیمار از انتقال به وسیله آمبولانس به مسجدسلیمان امتناع و با عنوان کردن این مورد که فرزندان وی در خانه تنها هستند با رضایت شخصی به خانه برگشت؛ شب همان روز به علت درد از ناحیه کلیه و پهلو با وسیله شخصی به بیمارستان ۲۲ بهمن مسجدسلیمان منتقل شد.
وی در انتها یادآور می شود: بیمار به علت تأخیر در رجوع و درگیر شدن کلیه ها به بیمارستان امام اهواز ارجاع داده شد و متأسفانه بنابراین درگیری زیاد کلیه ها پس از چند روز بستری در بخش مراقبت های ویژه جان خویش را از دست داد.
به گزارش سلامت به نقل از مهر، وقتی فردی بیمار می شود بیشتر از همه به رسیدگی نیاز دارد نه وعده و وعید و بیان راهکار؛ وقتی بیماری با درد و رنج بیماری به بیمارستان یا درمانگاه رجوع می کند، انتظار توجه و عمل بموقع کادر درمان را برای رسیدگی و درمانش دارد و اینکه از تمام امکانات موجود برای بهبود شرایطش استفاده گردد.
پس بهتر است مسؤلان مربوطه تمام هم و غم خویش را برای فراهم آوردن بستر مناسب رسیدگی به اموری این چنینی بخصوص در مناطق کمتر برخوردار به کار گیرند تا بیشتر از این شاهد این گونه اتفاقات ناخوشایند نباشیم.
در بحث عقرب زدگی هم باید از راه اندازی و تجهیز درمانگاه ها و ایستگاه های درمانی در مناطق محروم حمایت کرد و پادزهر لازم همیشه در دسترس کادر درمان باشد که با عنایت به آمار بالای این مورد، همان جا و در اسرع وقت اقدام لازم صورت گیرد.
اما نکته مهم تر به کارگیری پزشکان متعهد در این مناطق است که با عنایت به محرومیت ها، ناآگاهی ها و بُعد مسافت تا بیمارستان های اطراف، تمام تلاش خویش را برای پیشگیری از پیشرفت صدمه به کار گیرند تا صدمات را به حداقل برسانند. البته این امر یک وظیفه قسم خورده برای هر پزشک است که نباید احتیاج به تذکر و پیگیری داشته باشد.
و اما ساخت بیمارستان در مناطق کم برخوردار یکی از نیازهای اساسی و حق مسلم هر انسان است که توجه و دغدغه خاص مسؤلان درمانی، پزشکی استان و کشور را می طلبد که این امر می تواند نه تنها در بحث عقرب زدگی بلکه در خیلی از موارد پزشکی فرشته نجات جان هم وطنانمان باشد.
و همینطور رسیدگی به شیوه زندگی، ساخت وساز مسکن و ساختمان های شهرها و روستاها، آموزش دادن نکات مهندسی سازی و ایمن سازی برای جلوگیری از نفوذ حشرات و جانوران موذی و سم پاشی ادواری در نقاطی که در معرض حضور این جانوران هستند همچون مواردی است که می تواند حافظ بقای سلامت و زندگی این قشر از جامعه باشد.
منبع: salamatpic.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب