درگفت وگوی تفصیلی با سلامت تشریح شد
فشارخون همراه همیشگی مبتلایان
به گزارش سلامت، پرفشاری خون، از دلایل اصلی مبتلا شدن به بیماری قلبی_عروقی است، می تواند فرد را به سمت مرگ زودرس سوق دهد و متاسفانه نرخ شیوع پرفشاری خون در ایران از متوسط جهانی بیشتر و نگران کننده است؛ چون که شیوع بالای این بیماری به معنای احتمال شیوع بیشتر بیماری های قلبی_عروقی و سکته های مغزی و قلبی است؛ این درحالیست که با اصلاح سبک زندگی و رعایت مواردی میتوان از این بیماری و عوارض جبران ناپذیر آن جلوگیری کرد.
به گزارش سلامت به نقل از ایسنا، بیماریهای غیرواگیر حدود ۷۰ درصد مرگ های دنیا را به خود اختصاص داده اند. شایع ترین بیماریهای غیرواگیر، بیماریهای قلبی_عروقی، سرطان، دیابت، فشار خون و بیماریهای تنفسی مزمن هستند. این بیماریها، چهار ریسک فاکتور مشترک دارند که شامل فعالیت فیزیکی کم، رژیم غذایی ناسالم، سیگار و مصرف نوشیدنی های الکلی است. گفته می شود که فشار خون بالا، شایع ترین فاکتور خطر بیماریهای قلبی_عروقی و در صورت تشخیص و کنترل دقیق فشارخون میتوان از عوارض جدی آن جلوگیری کرد.
دکتر سودا محرم زاده - متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان در گفتگو با ایسنا، با بیان این که توجه به پرفشاری خون یک امر حیاتی می باشد، اشاره کرد: پرفشاری خون، از دلایل اصلی مبتلا شدن به بیماری قلبی_عروقی بشمار می رود و می تواند افراد را به سمت مرگ زودرس سوق دهد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی "WHO" در سال ۲۰۲۱، حدود یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون بزرگسال در جهان دچار بیماری فشار خون هستند که این آمار شامل ۲۷ درصد از جمعیت بزرگسال جهان است.
او با اعلان اینکه سرعت رشد بیماری پرفشاری خون بسیار زیاد است، اشاره کرد: اپیدمیولوژیست ها پیشبینی کرده اند که نرخ شیوع پرفشاری خون تا سال ۲۰۲۵ میلادی به ۲۹ درصد می رسد.
وضعیت شیوع پرفشاری خون در ایرانی ها این متخصص فیزیولوژی ورزشی در رابطه با شیوع پرفشاری خون در ایران توضیح داد: متاسفانه، نرخ شیوع پرفشاری خون در ایران از متوسط جهانی بیشتر است. در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۱ در کل کشور انجام شد، میزان شیوع پرفشاری خون در بین زنان و مردان ایرانی به ترتیب حدود ۲۷.۵ و ۲۶ درصد برآورد شد. همینطور نتایج مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۹ پخش شده، نشان میدهد که حدود ۳۶ درصد از شهروندان تهرانی به پرفشاری خون مبتلا هستند. باتوجه به اینکه بیشتر این آمارها بیشتر از یک چهارم جمعیت را شامل می شود، این آمار و ارقام در رابطه با بیماری پرفشاری خون بسیار نگران کننده است؛ چون که شیوع بالای این بیماری به معنای احتمال شیوع بیشتر بیماریهای قلبی_عروقی و سکته های مغزی و قلبی است.
بار سنگین بیماریهای ناشی از پرفشاری خون افزایش مرگ های زودرس به سبب مبتلا شدن به پرفشاری خون محرم زاده افزود: با افزایش میزان بیماریهای قلبی_عروقی، بار سنگین هزینه های مالی هم گریبانگیر سیستم بهداشتی و درمانی کشور می شود. بیماریهای قلبی_عروقی ناشی از پرفشاری خون نه تنها سبب افزایش هزینه های درمان برای افراد و سیستم بهداشتی و درمانی می شود، بلکه بر تعداد مرگ های زودرس هم می افزاید.
ابتلای ۹ درصدی کودکان و نوجوانان به پرفشاری خون متخصص فیزیولوژی ورزش کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان در رابطه با بروز پرفشاری خون در بین کودکان و نوجوانان هم اظهار داشت: وضعیت شیوع پرفشاری خون در بین کودکان و نوجوانان هم نگران کننده است؛ به نحوی که میزان شیوع فشار خون در بین افراد ۳ تا ۱۸ ساله کشورمان، ۹ درصد گزارش شده که موضوعی نگران کننده است. آمار و ارقام شیوع پرفشاری خون در بین کودکان و نوجوانان، زنگ خطر را به صدا درآورده و این بیماری می بایست بطور جدی در کانون توجه قرار گیرد.
فشار خون؛ بیماری با عوارض بسیار زیاد او با اعلان اینکه پرفشاری خون یک بیماری غیرواگیر با عوارض بسیار زیاد است، اشاره کرد: صرف نظر از چرایی علل ابتلای بیماران به پرفشار خون، این بیماری می بایست در کانون توجه قرار گیرد با کمترین هزینه بتوان بیشترین بهره وری را در برخورد با این بیماری را داشته باشیم.
دلایل مبتلا شدن به فشار خون محرم زاده در رابطه با علل مبتلا شدن به پرفشاری خون توضیح داد: فشار خون، مقدار فشاری است که قلب برای جاری کردن خون در تمام رگ های بدن متحمل می شود و به تبع آن، رگ ها هم فشار مشابه را تجربه می کنند. فشار وارده به رگ های بدن به عوامل گوناگونی مانند «فشار انقباضی قلب»، «قطر عروق» و «انعطاف پذیری دیواره عروق» وابسته است. منظور از فشار انقباضی قلب اینست که این عضو بدن، خون را با چه میزان فشاری پمپاژ می کنند. هرچقدر میزان و شدت پمپاژ کردن خون افزایش یابد، به همان میزان فشار هم بیشتر می شود. همینطور قطر عروق با میزان فشاری که به دیواره عروق وارد می شود، نسبت عکس دارد؛ به همین نسبت، آناتومی بدن انسان به نحوی است که عروق نزدیک به قلب، قطر بیشتر و عروق دورتر قطر کمتری دارند تا سیستم قلبی_عروقی بتواند فشار خون را در کل عروق نسبتاً ثابت نگه دارد.
وی افزود: با این وجود، عوامل مختلفی بخصوص به شکل حاد، ممکنست سبب تغییر قطر عروق شده و فشار خون را کاهش یا افزایش دهند؛ مانند آن چه بعضی از افراد، در اثر شنیدن اخبار ناگوار ممکنست تجربه کنند و فشار خون آنها افزایش یابد.
انعطاف پذیری دیواره عروق؛ مولفه ای اثرگذار بر میزان شدت فشار خون او با اعلان اینکه «انعطاف پذیری دیواره عروق» یک مولفه اثرگذار بر میزان شدت فشار خون است، توضیح داد: هرچه میزان انعطاف پذیری رگ ها در دامنه سالم تری باشد، میزان فشار وارده بر رگ ها به شکل دقیقی نسبت به فشار انقباضی قلب تنطیم می شود و فشار خون در شرایطی مانند فعالیت بدنی در سطح ثابتی حفظ می شود. باید اصرار کرد که انعطاف پذیری دیواره عروق اصلی ترین سازوکار متغیر بدن برای کنترل فشار خون و از میان رفتن انعطاف پذیری دیواره رگ ها، نقطه شروع مبتلا شدن به پرفشاری خون است.
محرم زاده با اعلان اینکه عوامل گوناگونی زمینه ساز بروز پرفشار خون می شوند، اشاره کرد: عوامل گوناگونی می توانند سبب بروز بیماری پرفشاری خون شوند؛ همچون وراثت و عوامل ژنتیکی از علل مبتلا شدن به پرفشاری خون است؛ اشخاصی که در خانواده خود سابقه مبتلا شدن به پرفشاری خون دارند و سیستم های کنترل کننده فشار خون آنها به سبب مسائل ژنتیکی، عملکرد مطلوبی ندارد، احتمال مبتلا شدن به فشار خون آنها بسیار زیاد است.
فشار خون ثانویه چیست؟ وی در رابطه با بروز «فشار خون ثانویه» توضیح داد: برخی عوامل، عوامل «پیش آگهی» هستند که در آنها، بیماری فشار خون به شکل ثانویه و در اثر یک علت اولیه بروز می کند. همچون این موارد میتوان به «افزایش سن» و «برخی بیماری ها» مانند بیماریهای کلیوی اشاره نمود.
نقش سن و عوامل ژنتیکی در بروز پرفشاری خون این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اعلان اینکه افزایش سن در بروز پرفشاری خون نقش دارد، اشاره کرد: در اثر افزایش سن، انعطاف پذیری دیواره عروق، مثل خیلی از بافت های دیگر بدن، کم می شود و این مورد کنترل فشار خون در سطح نرمال را برای سیستم های کنترلی بدن سخت می کند. به همین دلیل، در سنین بالاتر از ۶۰ سال بیشتر شاهد بروز پرفشاری خون هستیم.
محرم زاده اظهار داشت: عوامل وراثتی و دلایل پیش آگهی در خیلی از موارد شاید قابل پیشگیری نباشد. اما سومین و مهم ترین علت بروز این بیماری "سبک زندگی" است که خوشبختانه قابل کنترل و پیشگیری است.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اعلان اینکه سبک زندگی بر پیش گیری از مبتلا شدن به بیماریها بسیار نقش دارد، اظهار داشت: منظور از سبک زندگی، «کیفیت تغذیه»، «میزان تحرک» و «عادات و رفتارها» است. خوشبختانه اطلاعات تغذیه خوبی دراین خصوص بارها برای مردم تکرار شده است؛ همچون پرهیز از مصرف زیاد نمک، اجتناب از خوردن غذاهای پرچرب و پرکالری، کاهش مصرف غذاهای سرخ کردنی، مصرف میوه و سبزیجات به میزان کافی و اجتناب از چاقی، بخصوص چاقی شکمی که یکی از دلایل بروز بیماری فشار خون است.
ضرورت ترک دخانیات و نوشیدنی های الکلی
کم تحرکی زمینه ساز پرفشاری خون
وی افزود: همینطور ترک عادات و رفتارهای غلط مانند ترک دخانیات و ترک مصرف نوشیدنی های الکلی و هم کنترل و مدیریت استرس و اضطراب بارها برای مردم تکرار شده، اما اهمیت فعالیت ورزشی، درصورتیکه که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته است. کم تحرکی خود به تنهایی می تواند زمینه ساز بروز پرفشاری خون شود.
فواید معجزه وار ورزش منظم در بهبود فشارخون محرم زاده با بیان مزایای تمرین منظم ورزشی نسبت به درمان دارویی برای کنترل پرفشاری خون، اشاره کرد: هنگامی که یک فرد به بیماری پرفشاری خون مبتلا می شود، پزشکان تلاش می کنند که با درمان علایم بیماری، شامل حفظ فشار خون در دامنه طبیعی، در راه کنترل پرفشاری خون گام بردارند. بیشتر استراتژی های درمان دارویی، علت فیزیولوژیک بروز بیماری را تغییر نمی دهند. در صورتیکه تمرین ورزشی اصولی می تواند بعضی از سازوکارهای فیزیولوژیک ایجاد کننده بیماری پرفشاری خون را در جهت بهبود آن تغییر دهد که این یک اثر منحصر به فرد و بسیار با ارزش است.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی پژوهشگاه رویان در رابطه با نقش فعالیت و تمرین منظم ورزشی بر کنترل فشار خون اظهار داشت: هنگامی که از نقش کارهای ورزشی و بدنی برای کنترل فشار خون سخن به میان می آید، ۲ دسته فعالیت ورزشی یعنی «فعالیت روزانه» و «تمرین ورزشی منظم» در کانون توجه قرار می گیرند.
وی با اعلان اینکه منظور از فعالیت ورزشی روزانه، یک زندگی فعال است، اشاره کرد: افراد باید تلاش کنند که میزان ساعاتی که درحال سکون، یعنی «خوابیده»، «ایستاده» و «نشسته» قرار دارند، کم کنند. کاهش ساعات حالت سکون به روش های مختلف انجام می شود؛ به صورت مثال، هر ۲۰ دقیقه از جای خود بلند شویم و حدود چند دقیقه قدم بزنیم. همینطور استفاده کمتر از خودرو و پیاده روی تا محل کار تا حد امکان از دیگر مواردی هستند که به افزایش فعالیت بدنی روزانه کمک می نماید. افزایش فعالیت روزانه فواید بی شماری دارد، همچون می تواند به کنترل قند خون، کنترل چربی خون و کاهش وزن کمک نماید. باآنکه فعالیت بدنی روزانه به سلامت افراد کمک می نماید، اما کافی نیست.
محرم زاده در رابطه با لزوم توجه به تمرین ورزشی منظم اظهار داشت: یک برنامه ورزشی منظم که تمام شرایط مناسب برای مبتلایان به بیماری پرفشاری خون را داشته باشد، می تواند به کنترل بیماری و کاهش نیاز فرد به دارو کمک نماید. یک برنامه ورزشی متناسب با شرایط بیماران دچار پرفشاری خون، نه تنها سبب کنترل بیماری می شود بلکه می تواند بیمار را در راه درمان قرار دهد. به این صورت که می تواند علت های اصلی بروز بیماری را کند و سبب تغییر ساختار بافت های بدن شود و به قلب و مکانیزم های ذاتی کنترل بدن کمک نماید تا فشار خون بهتر کنترل شود.
ورزش های مناسب برای مبتلایان به پرفشاری خون این متخصص فیزیولوژی ورزشی در رابطه با فعالیت ورزشی مناسب افراد گرفتار پرفشاری خون اظهار داشت: فشار خون در افراد سالم دارای یک سیستم کنترلی دقیق است که می تواند آنرا در حد نرمال نگه دارد. منظور از فشار خون نرمال اینست که فشار خون «دیاستولیک» (مینیمم) نباید از ۸ و فشار خون «سیستولیک» (ماکسیمم) نباید از ۱۲ بیشتر باشد. اگر میزان فشار خون افراد از حد نرمال بیشتر باشد، او درحال سپری کردن پله های مبتلا شدن به فشار خون است. افراد دچار بیماری فشار خون و آنهایی که فشار خون آنها از حد نرمال بیشتر است، باید نکات گوناگونی را در زمینه برنامه کارهای بدنی و ورزشی رعایت نمایند.
و اما ورزش های ممنوع برای فشارخونی ها وی ادامه داد: مبتلایان به بیماری فشارخون که تابحال تجربه فعالیت ورزشی منظم نداشته اند، می بایست فعالیت ورزشی خویش را با ورزش های بسیار سبک شروع کنند. ورزش های سنگین مانند دویدن یا ورزش هایی که نیازمند جهش و تغییر مسیر سریع است، مانند ورزش های راکتی (تنیس، بدمینتون، ...) به هیچ وجه به این گروه از بیماران سفارش نمی گردد. با توجه به این که ازبین رفتن انعطاف پذیری عروق از علل مبتلا شدن به فشار خون به حساب می آید، فعالیت ورزشی سنگین سبب شدت یافتن جریان خون در رگ ها می شود و این در حالیست که رگ ها توانایی تحمل حجم بالا رفته جاری خون در رگ ها را ندارند؛ در نتیجه رگ ها گرفتار پارگی های بسیار کوچک می شوند. پارگی رگ ها سبب ایجاد لخته خون شده و لخته خون می تواند سبب سکته های قلبی و مغزی شود. نکته مهم و اساسی اینست که سکته های قلبی و عروقی و مغزی می توانند زندگی افراد را تهدید کنند. ازاین رو شاید یک ساعت تفریح هیجانی و ناآگاهانه سبب مرگ بیماران شود.
محرم زاده با اعلان اینکه افراد دچار پرفشاری خون می بایست نسبت به اصول ورزشی آگاه باشند، اشاره کرد: مبتلایان به پرفشاری خون نباید تصور کنند که می توانند هرگونه فعالیت ورزشی داشته باشند. متاسفانه جامعه بر این باور است که هرگونه فعالیت ورزشی می تواند به کنترل بیماری پرفشاری خون کمک کند؛ این در حالیست که شرایط این گونه نیست. یک فعالیت ورزشی اشتباه می تواند جان بیمار دچار پرفشاری خون را تهدید کند.
وی با اعلان اینکه متخصصان فیزیولوژی ورزشی می بایست دانش کافی در رابطه با بیماری پرفشاری خون داشته باشد، اظهار داشت: متخصصان فیزیولژی ورزشی باید برنامه ورزشی مبتلایان به پرفشاری خون را از حد بسیار سبک شروع کنند و پله به پله شدت و مدت را بالا برند. برنامه تمرین ورزشی مبتلایان به پرفشاری خون می بایست شامل هر دو بخش «هوازی» و «فعالیت های قدرتی» باشد.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اعلان اینکه بخش هوازی به تقویت سیستم قلبی_عروقی بیماران کمک می نماید، اضافه کرد: بخش هوازی نه تنها به سیستم قلبی_عروقی بدن کمک می نماید بلکه سبب رگ زایی هم می شود. هر چقدر میزان عروق بدن در مقدار مشخصی از بافت بیشتر باشد، میزان فشار خون هم کاهش می باید. از طرف دیگر، تمرینات قدرتی، علاوه بر پیش گیری از تغییرات بیمار گونه ساختار قلب در اثر بیماری فشار خون، با تحریک رگ زایی در بافت عروقی و تحریک افزایش قطر عروق، بخصوص در عضلات فعال، کمک قابل توجهی به کاهش فشار خون در این بیماران می کند. اگر بیماران دچار پرفشاری خون خواستار افزایش سلامت خود هستند، کارهای ورزشی قدرتی و استقامتی را نباید به دست فراموشی سپارند.
در محدوده ایمن ورزش کنید محرم زاده با اعلان اینکه شدت کارهای ورزشی هوازی و قدرتی بیماران پرفشاری خون می بایست کنترل شده باشد، توضیح داد: بیماران دچار پرفشاری خون باید بدانند که اجازه ورود به کارهای ورزشی شدید را ندارند. مبتلایان با روش های مختلف می توانند از وضعیت فعالیت ورزشی خود آگاه شوند؛ منظور از وضعیت فعالیت ورزشی اینست که آیا در محدوده ایمن ورزش می کنند یا در محدوده خطر قرار دارند. اگر مبتلایان به پرفشاری خون درحال انجام ورزش های هوازی مانند دوچرخه سواری هستند، میزان فعالیت باید به نحوی باشد که نسبتا راحت بتوانند صحبت کنند.
وی افزود: اگر مبتلایان درحال انجام کارهای ورزشی قدرتی هستند، چه در تکرارهای ابتدایی و چه در تکرارهای انتهایی ورزشی شرایط نباید به نحوی باشد که نفس خویش را حبس کنند و به اصطلاح عامیانه زور بزنند. مبتلایان به پرفشاری خون می بایست از وزنه هایی بهره گیرند که با تکرار یک حرکت ورزشی به میزان ۱۵ مرتبه، مجبور به حبس نفس خود نباشند.
از «گرم کردن» غافل نشوید این متخصص فیزیولوژی ورزشی اظهار داشت: به صورت کلی، مبتلایان به پرفشاری خون می بایست برای تهیه یک برنامه تمرین ورزشی مناسب خود به یک متخصص فیزیولوژی ورزشی کارآزموده مراجعه نمایند و از فعالیت بدنی و ورزشی خودسرانه اجتناب کنند. همینطور میزان فعالیت ورزشی باید پله به پله افزایش یابد و از افزایش شدت ناگهانی خودداری کرد. توجه به آمادگی جسمی و روانی از دیگر نکات مهم در زمینه فعالیت ورزشی برای افراد دچار پرفشاری خون است. افراد دچار پرفشاری خون باید پیش از شروع هر فعالیتی که منجر به افزایش ضربان قلب در آنها می شود، جسم و روان خویش را آماده کنند و به اصطلاح «گرم کنند». گرم کردن قبل از انجام کارهایی که سبب افزایش ضربان قلب می شود برای بیماران دچار پرفشاری خون ضروری است؛ به حدی که اگر یک بیمار می بایست از پله های یک ساختمان ۴ طبقه بالا رود، قبل از بالا رفتن از پله ها می بایست بدن خویش را گرم کند.
فشارخون؛ همراه همیشگی مبتلایان محرم زاده با اعلان اینکه هنگامی که از درمان پرفشاری خون سخن به میان می آید دارودرمانی در کانون توجه قرار می گیرد؛ اضافه کرد: فشارخون یک بیماری مزمن است؛ به نحوی که تا آخر عمر همراه همیشگی بیمار است و مبتلایان می بایست تا آخر عمر خود دارو مصرف کنند. بررسی ها مبین اینست که اشخاصی که تمرین منظم ورزشی دارند، میزان نیاز آنها به مصرف دارو بشدت کاهش پیدا می کند و گاهی اوقات به مصرف دارو نیاز ندارند. تغییر سبک زندگی و پیروی از یک الگوی تمرین ورزشی مناسب می تواند به کنترل بیماری پرفشاری خون کمک نماید.
وی اظهار داشت: باوجود تاکید تمام سازمان های جهانی مرتبط بر گنجاندن یک برنامه تمرین ورزشی منظم در زندگی روزمره افراد مستعد و دچار بیماری فشار خون، باید تاکید کرد که کارهای ورزشی نابجا، ناآشنا و خارج از توان جسمی و روانی بیمار، می تواند جان افراد را در خطر قرار دهد. ازاین رو تا حد ممکن باید از دانش متخصصان فیزیولوژی ورزشی دراین خصوص بهره برد و به مربیانی که در این مورد دانش و تبحر کافی ندارند، نباید تکیه کرد. همینطور نباید با دیده ترس به تمرین ورزشی در بیماران فشار خون نگریست؛ چون که فواید معجزه وار تمرین ورزشی منظم در کنترل و بهبود بیماری فشار خون قابل بخشایش نیست.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب